Met Pasen willen alle dominees zelf voorgaan, dat spreekt. Maar soms mag je zo maar in een kerk waar er even geen dominee is. Zoals in Berkel, waar men in De Ark er even wat langer over wil doen om te bedenken hoe hun nieuwe dominee er uit moet gaan zien. Dus mag ik vier keer in de Stille Week.
Een beetje anders
Hoe pak je die diensten aan? Gaan we hetzelfde doen wat zij daar tot nu toe elk jaar deden? Grijp ik terug op 40 jaar liturgieën in mijn huisarchief? Of gaan we eens kijken waarom het eigenlijk gaat met Pasen? Ik koos voor het laatste, en spitte de teksten van vele plaatsen en tijden eens helemaal door. Een ontdekkingstocht. Want ook liturgie kan slijten, sleuren en dan gaan de teksten zeuren. ‘Verstaat gij wat ge leest’, hoorde ik bij elk tekst uit schrift en traditie.
Nieuwe vertaling
In Berkel, evenals in veel andere kerken, gebruiken ze een recente vertaling, die van de NBV. Ik ben daar niet zo gek op, ik vind dat ze het verhaal te makkelijk proberen te maken. Ze vertalen het verhaal alsof het om een roman gaat, het moet lekker lezen. Het origineel van de tekst is daar aan ondergeschikt geworden. Maar de gast past zich aan. Dus typte ik, om er in te komen, de hele tekst van hoofdstuk 18 en 19 over in de nieuwe liturgie. Die twee hoofdstukken lezen we traditiegetrouw met verschillende stemmen in de wake op de Goede Vrijdag. Johannes’ tekst vraagt er eigenlijk om. De tekst opnieuw gelezen in een andere vertaling leverde voor mij wel weer nieuwe vragen op, dat is dan weer de winst van zo’n nieuwe vertaling. Ik loop ze na.
zwaard van Petrus
Dat de bende die Jezus kwam arresteren wapens had, dat weet je wel, maar hoe kwam Petrus ineens aan een zwaard? Had hij dat altijd al bij zich? En had Petrus geoefend, dat hij zo snel Malchus van zijn oor weet te ontdoen?
Dan Kajafas en Annas, hogepriesters, ze zijn schoonzoon en schoonvader. Gaf dat bij de benoeming destijds geen vragen? Ze zitten hoog in de boom, het moeten taalvaardige lieden zijn, maar ze krijgen bij Johannes geen woord door hun keel, hooguit een citaat van Kajafas van al even geleden. Terwijl iedere slaaf of dienares een heel stuk tekst krijgt te zeggen. Waarom is dat zo?
Gevangene Jezus wordt een hele dag van hier naar daar versleept, iedereen draaft mee. Inclusief Petrus en de leerling de Jezus liefhad. Dachten die twee nu echt niet herkend te worden? Of was dit moment er alleen maar om die haan aan het spreken te krijgen?
drukke dag voor Pilatus
Ook nog iets over Pilatus: het gedoe met Jezus kost hem een hele werkdag! Hij lijkt toch oprecht zijn best te doen om die ongrijpbare wereldverbeteraar uit Nazareth te redden. Hij wordt zelfs even bang, wanneer de protesterende Joden de hooggeplaatste Romein er aan herinneren dat zij een wet hebben die zegt, dat iemand moet sterven als hij pretendeert Zoon van God te zijn. Waar was hij bang voor? Dat wordt niet verteld.
verschillende stemmen
Om de tekst leesbaar te maken voor verschillende stemmen markeer ik de teksten met vet en schuin en allebei vet en schuin en ontdek dan dat de NBV de doorgaande verteltrant van Johannes, die kennelijk bedoeld was om met verschillende stemmen te lezen, op heeft gebroken door er een roman van te willen maken. Ik moet dus terug restaureren. We gaan het Goede Vrijdag horen, hoe nieuw de vertrouwde tekst klinkt.